51 Stan

"War... war never changes." Takie słowa słyszymy na wstępie gry Fallout, która jest jedną z najbardziej kultowych pozycji cRPG osadzonych w postnuklearnym świecie byłych Stanów Zjednoczonych Ameryki. Te same słowa powinny również brzmieć za każdym razem gdy sięgamy po pudełko 51 Stanu, polskiej gry karcianej osadzonej w świecie Neuroshimy. Ta naprawdę ciężka, ale również bardzo ciekawa i prosta w swej koncepcji gra strategiczno-taktyczna, która jest niemal pozycją obowiązkową dla każdego fana morderczych zmagań o dominację nad pustkowiami.

51 Stan kosztuje 80 zł i mieści się w średnim, prostokątnym pudełku, podobnym gabarytowo do tych z Glory to Rome czy Drako. W środku mamy słabą wypraskę, którą doradzam od razu wywalić i zaopatrzyć się w woreczki strunowe na żetony i karty, bo będziemy ich sporo potrzebować. Elementów jest dużo i są one wykonane porządnie, a konkretniej mam

* 4 karty bazy

* 16 znaczników frakcji (po 4 na frakcję)

* 72 karty lokacji

* 26 kart kontaktu

* 8 kart liderów

* 22 żetony robotników

* 68 żetonów surowców (złom, paliwo, broń, budulec i uniwersalne)

* 47 żetonów Punktów Zwycięstwa

* 40 żetonów kontaktu (podbój, współpraca, przyłączenie i uniwersalne)

* 4 żetony przebudowy

* 1 znacznik pierwszego gracza

Żetony są solidne, choć nie jakieś ekstra grube, i opatrzone czytelnymi grafikami. Pretensje można mieć do ich wielkości, gdyż są zdecydowanie za małe, przez co łatwo je zgubić. Karty również opatrzono bardzo klimatycznymi grafikami, w pełni oddającymi ducha postnuklearnego świata, w którym przetrwa tylko silniejszy oraz inteligentniejszy drapieżnik. Niestety czasami zdarzają się błędy drukarskie na kartach w postaci źle przyciętej ramki czy wyblakłych plam na kartach. Nie zdarza się to często, ale jednak na 10 otwartych pudełek, w aż 4 znalazłem takie defekty. Ostatni zarzut jest skierowany w stronę instrukcji. Mimo że mechanika gry jest bardzo prosta i po solidnym wytłumaczeniu radzą sobie z nią nawet 8-9 letnie dzieciaki, które już znają troszkę świat gier planszowych, to lektura zasad jest istną katorgą. Cierpko zabrzmią w tym momencie słowa, że jest to już kolejna edycja instrukcji, a nadal trzeba ją przeczytać kilka razy wraz z erratą i FAQ na stronie wydawcy, aby w pełni opanować wszystkie zasady gry. Jeśli jednak przebrniemy przez te drobne przeszkody to potem czeka nas już tylko prawdziwa uczta

 

Wojna o przetrwanie

Rozgrywka składa się z tur, a te z faz. Pojedyncza tura posiada w sumie pięć faz, z których tylko trzecia jest naprawdę długa. Wielką zaletą mechaniki jest krótki czas oczekiwania na swoją kolejkę, gdyż sporo czynności gracze wykonują wspólnie lub naprzemiennie. Przed przystąpieniem do zabawy, czekają nas krótkie przygotowania. Każdy wybiera jedną z czterech dostępnych frakcji i dostaje jej karty kontaktu, żetony frakcji oraz kartę bazy. Losowo wybiera się gracza rozpoczynającego i dostaje on żeton gracza startowego. Wszystkie karty lokalizacji i liderów tasuje się i tworzy talię, którą kładzie na środku stołu. Żetony surowców, robotników PZ (Punktów Zwycięstwa) oraz przebudowy, kładziemy obok talii tworząc bank zasobów. Można zacząć grę.

FAZA 1 – Wypatrywanie

Jednym zdaniem – dobieranie kart, choć nieco nietypowe. Najpierw odkrywa się z talii głównej na środek stołu pięć kart, później gracz rozpoczynający bierze jedną z nich na rękę. Następna osoba powtarza ten ruch, ale po jego wykonaniu odkrywa kolejną kartę z talii na stół. W zależności od ilości osób uczestniczących w zabawie, będzie odsłonięta inna ilość kart, jednak finalnie z końcem etapu wszyscy gracze dobiorą w ten sposób dwie karty, zaś ostatnia odkryta karta powędruje na stos odrzuconych. Na sam koniec tej fazy każdy dobiera jeszcze jedną kartę w ciemno z góry biblioteki.

FAZA 2 – Produkcja

Wszyscy gracze biorą z banku taką ilość zasobów jakie produkuje ich baza, karty fabryk oraz karty przyłączone na zasadzie współpracy do naszej bazy i kart specjalnych. Wszystkie zasoby zdobyte w ten sposób trafiają na kartę bazy, ewentualnie kartę lidera, która funkcjonuje również jako magazyn.

FAZA 3 – Akcje

Począwszy od gracza rozpoczynającego rozgrywamy na przemian swoje akcje, dopóki wszyscy nie spasują. W jednej chwili można rozegrać tylko jedną akcję spośród:

* Zagranie karty z ręki – karty mają trzy funkcje oznaczone na polach niebieskim, czerwonym i szarym paskiem. Pojedynczą kartę lokacji możemy zatem przyłączyć do bazy na zasadzie podboju (czerwony), wtedy w kolejnej turze gry dostaniemy jednorazowy profit po odrzuceniu takiej karty, zazwyczaj spory. Można też dołączyć ją na zasadzie współpracy (niebieski) i od teraz co turę będziemy dostawać w fazie drugiej dodatkowe zasoby. Ostatnią możliwością jest przyłączenie karty jako budynku, a to daje nam możliwość rozgrywania akcji takiego miejsca, wysyłając do niego robotników, zwiększenia produkcji jeśli przyłączyliśmy fabrykę lub w przy specjalnych budowlach uruchomienie funkcji pasywnej, czyli przy spełnieniu warunku X dostać profit Y. Istotnym szczegółem jest zasięg kart (od 1 do 3), który pokazuje ile punktów podboju/współpracy/przyłączenia trzeba zużyć aby móc taką kartę zagrać. Punkty przyłączenia zdobywamy na bieżąco z kart kontaktów, poświęcając na nie odpowiednie surowce.

* Zagranie karty lidera – wystawiamy taką kartę koło bazy i dostajemy jednorazowy profit, oraz w trakcie dalszej gry kolejne jeśli spełnimy warunek lidera. Dodatkowo lider może przechowywać do pięciu żetonów surowców. Na raz można mieć wystawionego tylko jednego lidera.

* Przebudowa lokacji – jeśli dysponuję odpowiednim surowcem i kartami, mogę przebudować już jedną z istniejących moich lokacji na inną którą mam na ręce. Mogę jednak tego dokonać tylko raz w turze, chyba że inne moje karty pozwalają złamać tą zasadę.

* Odrzucić dwie karty z ręki, aby dobrać jedną w ciemno z talii głównej.

* Odrzucić dwóch robotników i wziąć z banku dowolny surowiec, oprócz uniwersalnego.

* Wysłać robotnika do lokacji otwartej innego gracza aby zdobyć surowiec (maksymalnie trzech robotników, ale każdy do innego budynku). Właściciel tego budynku zyskuje naszego robotnika.

* Wysłać robotnika do mojej własnej lokacji aby pozyskać profit.

FAZA 4 – Podliczanie Punktów Zwycięstwa

Teraz gracze liczą wszystkie zdobyte punkty zwycięstwa i zaznaczają je na planszy, która jest na spodzie pudełka. Punkty zyskuje się za postawione budowle, lidera, przebudowy oraz można je też pozyskać w drodze produkcji i aktywacji pewnych lokacji. Jeśli ktoś uzbiera lub przekroczy sumę 30 punktów, gra natychmiast się kończy. W przeciwnym wypadku gramy dalej.

FAZA 5 – Czyszczenie

Gracze odrzucają wszystkie zasoby, robotników i znaczniki przyłączenia z powrotem do banku. Jedynie surowce leżące na liderach i magazynach nie zostają usunięte z gry. Odrzucane są również wszystkie zużyte  żetony zasobów i robotników, użyte do aktywacji lokacji i kart kontaktu. Kart na ręce może być maksymalnie 10.

Oczywiście jest to opisanie jedynie z grubsza całej rozgrywki, gdyż wypisanie wszystkich akcji szczegółowo i podtypów kart pożarłoby masę miejsca. Zdecydowanie łatwiej jest się nauczyć gry, kiedy na nią patrzymy, ze względu na olbrzymią ilość grafów, jakie znajdują się na kartach. Na szczęście na końcu instrukcji zamieszczono "Słowniczek", tłumaczący wszystkie ikony i rysunki, co ratuje graczy w trakcie rozgrywki. Bez tego, zrozumienie wielu grafów byłoby bardzo kłopotliwe lub wręcz niemożliwe.

 

Zdobywcy postnuklearnego świata

51 Stan jest wedle PEGI przeznaczony dla graczy od 10 roku życia i w większości sytuacji jest to prawda. Młodsi gracze, jeśli nie są już mocno zakorzenieni w świecie gier planszowych, mogą mieć spore problemy z opanowaniem wszystkich grafów występujących w grze oraz niuansów mechaniki i wyjątków od niej, na które pozwala część kart. Dlatego tytuł jest przeznaczony głównie dla osób średnio zaawansowanych, choć co bardziej cwani nowicjusze również powinni sobie poradzić.

Grupa 1 – dzieci 8-12 lat

Grupa 2 – młodzież gimnazjalno-licealna

Grupa 3 – studenci i osoby dorosłe, nie obyte z grami

Grupa 4 – studenci i osoby dorosłe obyte z grami

Grupa 1

Mimo początkowych problemów z płynnym opanowaniem grafologii, gra bardzo szybko została wchłonięta przez uczestników zabawy. Samo opanowanie poszczególnych faz tury gry nie stworzyło żadnych problemów, a gracze narzekali głównie na bardzo skąpą interakcję pomiędzy rywalami. Mimo tych niedogodności 51 Stan zagościł na stole tytaniczną ilość czasu i okazał się strzałem w dziesiątkę, szczególnie dla osób lubiących gry taktyczne i karciane. Sporo osób również chwaliło szatę graficzną oraz jakość wykonania całej gry.

Grupa 2

Tu tytuł również przyjęto z sporym poklaskiem, ale już bez takiej euforii. Dla wielu osób instrukcja okazała się totalnie nieczytelna, jednak po wytłumaczeniu im zasad podczas samej rozgrywki, szybko opanowali mechanikę. Zbawienny po raz kolejny okazał się słowniczek grafów, bez którego nie dałoby się chyba po prostu grać. Wiele osób zwróciło też uwagę, że umieszczenie toru punktacji na denku pudełka, to niesmaczny żart. Dodatkowo marudzono na brak kart pomocy dla graczy opisujących skrótowo turę gry i zawierającej słowniczek grafów. Poza tym nie było większych uwag i 51 Stan okazał się pozycją bardzo regrywalną o wysokim potencjale taktycznym i strategicznym. Koniec końców, gra zagościła na długo, ale nie wyparła topowych produkcji strategicznych.

Grupa 3

Tutaj tak naprawdę jedyne na co narzekano to instrukcja, która okazała się dla części osób przeszkodą nie do pokonania. Na szczęście, tak jak poprzednio, wytłumaczenie zasad podczas rozgrywki rozwiązywało ten problem, zaś sama gra bardzo szybko zaczęła pochłaniać bez reszty kolejne osoby. Warto zaznaczyć, że wciągnęła ona olbrzymią ilość osób nie lubiących klimatów Sience Fiction. Możliwości kombinowania, zagrywania kart lokacji na trzy różne sposoby i stałe obserwowanie tego co zrobili przeciwnicy, okazało się tym co tygryski lubią najbardziej. Mimo nieraz długiego czasu gry, większość uczestników zabawy nawet nie odczuła jak spędziła nad rozgrywką dwie godziny.

 

Grupa 4

Chyba najbardziej wybredni uczestnicy, którzy starali się wynajdywać wszelkie potknięcia w 51 Stanie. Mimo wszystko spore gro graczy zostało bardzo szybko pochłoniętych przez klimat i mechanikę, a jedynie co bardziej zatwardziali stratedzy nie tolerujący losowości, szybko odpuścili sobie dalsze granie. Gra zrobiła spore wrażenie, choć nie trafiła ostatecznie na tą samą półkę co topowe pozycje jak Agricola czy Caylus. Mimo to uznano ją za naprawdę bardzo porządną karciankę, choć niemal całkowicie pozbawioną interakcji, co w dużym stopniu zaważyło na ostatecznej ocenie gry w tej grupie.

 

Bo wojna jest wieczna

Nie co się oszukiwać – 51 Stan mimo swoich niedociągnięć i wad to jedna z najlepszych polskich gier karcianych jakie powstały. Pokusiłbym się nawet o stwierdzenie, że to jedna z lepszych gier strategicznych jakie są obecnie dostępne na europejskim rynku. Jej największym atutem to klimat budowany umiejętnie przez szatę graficzną, oraz morze możliwości taktycznych dzięki trzem opcjom zastosowania pojedynczej karty. To wystarczy aby naprawić niedociągnięcia w postaci niskiej interakcji, czy kiepsko napisanej instrukcji, którą co bardziej wytrwali gracze i tak prędzej czy później są wstanie samodzielnie opanować. Choć wymaga to rozegrania przynajmniej kilku rozgrywek. Na szczęście samodzielny dodatek o nazwie New Era, naprawia wszystkie niedogodności tego tytułu, ale o tym w kolejnej recenzji.

Plusy:

+ postnuklearny klimat

+ szata graficzna

+ prosta mechanik, a zarazem trudna rozgrywka

+ karty można zagrać na trzy sposoby

+ różnorodność kart lokacji

+ świetny balans kart, nie ma lokacji nieprzydatnych

+ skalowalność

+ cena

+ wymaga ciągłego myślenia i kombinowania

+ słowniczek grafów

Minusy:

- słaba wypraska

- bardzo skąpa interakcja

- instrukcja tylko dla cierpliwych

- drobne błędy graficzne (jasne plamy, źle przycięte ramki)

- tor punktacji na pudełku

Ocena 8/10

Wydawca: Portal 

Liczba graczy: 2-4 

Wiek: 10+ 

Czas gry: ok 60-90 min 

Cena wydawcy: 80 zł 

Typ: Strategiczna/Taktyczna

Możliwość zrecenzowania zawdzięczamy firmie Portal.

Recenzja pierwotnie opublikowana na serwisie Board Times.